Probiotic Và Bệnh Tiêu Chảy Ở Lợn Con
 |
| Sử dụng prebiotic trong chăn nuôi gia súc. |
Trong chăn nuôi lợn hiện nay, tiêu chảy lợn con là một trong những bệnh phổ biến nhất và gây thiệt hại nặng nề nhất: lợn chậm lớn, tỷ lệ chết cao, lợn con sau khi khỏi bệnh thì còi cọc, dễ nhiễm bệnh, chi phí thuốc cho điều trị bệnh cao, tiêu tốn thức ăn nhiều ...
Các nghiên cứu về bệnh lý và vi sinh vật học thú y đã nhận thấy rằng hiện tượng tiêu chảy của lợn con có liên quan đến sự cân bằng vi khuẩn có lợi và có hại trong đường ruột của lợn.
Trong điều kiện sinh lý bình thường vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại chung sống hoà bình theo tỷ lệ ”hoà hoãn” là 85/15 (thuật ngữ tiếng Anh gọi tình trạng này là eubiosis). Nếu số lượng vi khuẩn có hại tăng lên, tỷ lệ ”hoà hoãn” bị phá vỡ (thuật ngữ tiếng Anh gọi tình trạng này là dysbiosis), dẫn đến rối loạn tiêu hoá, suy giảm khả năng miễn dịch niêm mạc ruột, suy giảm sức kháng bệnh của toàn cơ thể.
Trong đường ruột của lợn con có hàng trăm ngàn tỷ vi khuẩn, số lượng vi khuẩn có lợi thường bị suy giảm do kháng sinh, hoá chất và nấm mốc độc hại có trong sữa mẹ và trong thức ăn, cũng như do các bất lợi về môi trường khác như nóng ẩm, khí thải chuồng nuôi... Nếu tìm cách ”gieo lại” vi khuẩn có lợi thì duy trì được mối quan hệ cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và có hại, nhờ đó ngăn ngừa được rối loạn tiêu hoá, bảo vệ được niêm mạc ruột và hệ miễn dịch ruột, giúp lợn khoẻ mạnh, tiêu hoá hấp thu thức ăn tốt, tăng trưởng nhanh.
Để “gieo lại” vi khuẩn có lợi, người ta dùng chế phẩm probiotic.
Probiotic là các vi sinh vật có ích còn sống, khi đưa một số lượng cần thiết vào đường ruột của động vật thì chúng vẫn sống, hoạt động và mang lại lợi ích cho sức khỏe của động vật.
Những lợi ích mà vi khuẩn probiotic mang lại cho cơ thể động vật là:
- Tiêu hóa và hấp thu một số loại bột, đường và chất xơ và biến nó thành nguồn năng lượng của cơ thể.
- Sản xuất vitamin, hấp thu chất khoáng và loại bỏ chất độc: vi khuẩn probiotic sản xuất vitamin K và nhóm B, kích thích hấp thu khoáng. Chúng cũng trợ giúp chuyển hóa và loại bỏ chất độc.
- Kiểm soát vi khuẩn có hại bằng cách tranh giành vị trí bám dính trên vách ruột, loại bỏ nguy cơ gây rối loạn tiêu hóa và gây độc cho cơ thể với các biểu hiện như chướng bụng, đầy hơi, nôn, táo bón hay tiêu chảy. Mặt khác vi khuẩn probiotic cũng sản sinh một số chất có thể tiêu diệt được vi khuẩn có hại, giữ cho tỷ lệ về số lượng giữa vi khuẩn có lợi và có hại trong ruột ở mức cân bằng.
- Ngăn ngừa dị ứng: vi khuẩn probiotic huấn luyện hệ miễn dịch của cơ thể biết phân biệt giữa kháng nguyên bệnh và kháng nguyên vô hại, nhờ đó ngăn ngừa hệ miễn dịch đáp ứng quá mẫn đối với kháng nguyên vô hại và không gây phản ứng dị ứng.
- Trợ giúp đắc lực cho hệ miễn dịch của ruột: vi khuẩn probiotic giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển và hoạt động của hệ miễn dịch niêm mạc ruột, nó giúp hệ miễn dịch ruột sản sinh kháng thể khi ruột nhiễm vi khuẩn bệnh (cần chú ý rằng 80% hệ miễn dịch của cơ thể nằm ở ruột).
Hiện nay các vi khuẩn probiotic đã được chứng minh có hiệu quả và được sử dụng rộng rãi trong dinh dưỡng và điều trị là các loài thuộc họ Lactobacillus, Bifidobacterium, Saccharomyces…
Một chế phẩm probiotic của Công ty Thú y Xanh có tên thương phẩm là E. Lac chứa các vi khuẩn L. acidophilus, L. sporogenes , L. kefir đã được sản xuất và đưa vào áp dụng thành công trong sản xuất. Đến nay chế phẩm E.Lac đã được thương mại hoá trong nước ta. (Chế phẩm này là kết quả nghiên cứu của đề tài tiến sĩ của NCS Bạch Quốc Thắng).
Các vi khuẩn trong chế phẩm E.Lac có khả năng sống và hoạt động ở pH rộng từ 2-7 của môi trường ruột, chịu được muối mật, ức chế được một số vi khuẩn gây bệnh trong đường ruột như E. coli, S. typhimurium và C. perfringens và đề kháng với một số loại kháng sinh như Amoxcillin, Colistin, Trimethoprim, Tetracycline. Đặc biệt các vi khuẩn probiotic trong chế phẩm E.Lac bảo quản trong điều kiện nhiệt độ phòng vẫn có tỷ lệ sống trên 90% sau 24 tháng với số lượng đủ để phát huy chức năng sinh học trong đường ruột (số lượng vi khuẩn L. acidophilus đạt mức 7,8 x 105/g, L. sporogenes đạt mức 6,34 x 105/g và L. kefir đạt mức 4,1 x 105/g chế phẩm).
Chế phẩm E.Lac cho lợn uống ngay từ khi một ngày tuổi với liều 1g/lợn, sau đó khi lợn bắt đầu ăn thức ăn sớm thì trộn E. Lac vào thức ăn với liều 2g/kg thức ăn cho ăn cho đến cai sữa (từ 7- 21 ngày) và sau cai sữa (từ 22- 28 ngày).
Kết quả theo dõi trên hai lô lợn, lô thí nghiệm bổ sung E.Lac (740 lợn con) và lô đối chứng không bổ sung E.Lac (660 lợn) đã thấy lợn ở lô thí nghiệm chỉ có 25% số con bị tiêu chảy, trong khi ở lô đối chứng có tới 52% số con bị tiêu chảy. Tính đến 28 ngày tuổi, tăng trưởng hàng ngày của lợn lô thí nghiệm cũng cao hơn lợn lô đối chứng tới 15%.
Khi lợn bị tiêu chảy, nếu dùng E.Lac kết hợp với hỗn hợp kháng sinh (cứ 100 g hỗn hợp kháng sinh chứa 50 triệu UI Colistin sulphat và 3,75g Trimethoprim) để điều trị thì kết quả tốt hơn so với điều trị chỉ bằng kháng sinh. Kết quả điều trị bằng E.Lac kết hợp với kháng sinh trên lợn bị tiêu chảy đã cho tỷ lệ khỏi bệnh đạt 92%, số ngày điều trị chỉ kéo dài 2,4 ngày trong khi điều trị chỉ bằng kháng sinh cho tỷ lệ khỏi bệnh đạt 72 - 86%, số ngày điều trị kéo dài tới 3 - 3,6 ngày).
Hiện nay ở nước ta, các chế phẩm probiotic khác được nghiên cứu và sản xuất trong nước hay nhập từ nước ngoài cũng đã được sử dụng trong sản xuất. Khi sử dụng các chế phẩm này người dùng cần chú ý đến chất lượng và hiệu quả của chế phẩm. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng và hiệu quả của chế phẩm là:
- Số lượng vi khuẩn probiotic trong 1g chế phẩm, số lượng này phải đạt ít nhất 105 trở lên.
- Vi khuẩn probiotic còn sống và hoạt động sau khi bảo quản hàng tháng (tỷ lệ sống đạt >90% sau 12 tháng bảo quản).
- Hiệu quả phòng trị bệnh và tăng cường sức khoẻ của của động vật nuôi phải được đánh giá chặt chẽ.
GS Vũ Duy Giảng
Đăng ký nhận bài viết qua Email!
